Standaard pagina

De dertig spaken verenigen zich in de naaf.

Maar van de leegte hangt het gebruik van het wiel af.

Men kneedt leem tot vaten.

Maar van de leegte hangt het gebruik van het vat af.

Men hakt deuren en vensters uit om een huis te maken.

Maar van de leegte hangt het gebruik van het huis af.

Daarom: het zijn heeft zijn voordeel.

Maar van het niet-zijn komt het nut.

- Lao-Tse  Tao- te-King hoofdstuk 11

De natuurfilosofie van de Tao is nauw verbonden met het begrip zelfcultivering , een benadering van het menselijk leven in zijn geheel, en daarmee ook van de politieke en sociale omstandigheden waarin wij leven. Het is een handvest voor een op de natuur gebaseerd menselijk bestaan. 

De 'eeuwige Tao' is niet in woorden uit te drukken, is per definitie ondefinieerbaar.
De oorspronkelijke betekenis van Tao is 'weg', met de nevenbetekenissen van 'methode', 'techniek',' systeem' en zelfs 'iets uitleggen'. Veel vertalingen houden vast aan deze betekenissen, en vertalen Tao als 'de Weg', geen rekening houdend met het feit dat het dan zou gaan om iets wat de mens zou moeten volgen of zou moeten doen.

Voor het taoïsme is Tao niet een bewuste manier van doen, en nog minder een rituele procedure. Tao is alleen maar een bijnaam, die bij gebrek aan beter, een zeker natuurlijke hoedanigheid moet aanduiden. Die inherente eigenschap van de kosmos bestond al 'stil, leeg en naamloos' in de oerchaos, nog voordat hemel en aarde geboren waren. Aan de ene kant, zegt de tekst, kun je het zien als de moeder van al wat is, aan de andere kant als het tegendeel, dat wil zeggen: het 'niets'.

Je hoeft de tao niet te volgen, want je hebt hem al.
Hij baart de kosmische energie die alles vormt volgens een natuurlijke wetmatigheid.Ieder wezen is één in de Tao. Alles houdt met elkaar  verband in een constante stroming van kosmische energieën die het leven in stand houden. Het 'spontane', of nog leeterlijker vertaald: 'wat vanzelf is zoals het is'. Dat is de Tao.

In de wereld van kennis voegt men elke dag iets toe.
In de wereld van de Tao laat men elke dag iets los.

De natuur haast zich nooit, en toch krijgt zij alles op tijd gedaan.

- Lao Tse

Als we voor een dilemma staan, gaan we vaak al onze mogelijkheden af.
Een andere keuzestrategie zou zijn om te ontdekken wat we zeker niet moeten doen.
Waarom is juist niet-handelen zo belangrijk?

Hij die de Tao volgt, doet dagelijks minder en minder!

Vanuit onze westerse levenshouding zijn we geneigd te denken dat we dingen kunnen veranderen door dingen te doen. Actie te ondernemen. Geen woorden maar daden. De handen uit de mouwen. We zijn geneigd aan het gras te trekken als we willen dat het harder groeit.

Vaak is niet-doen minstens zo belangrijk als doen. Soms veranderen de dingen door niets te doen. Of- omgekeerd- veranderen ze juist niet door allerlei dingen wél te doen. Nietsdoen kan dan ook een effectieve, creërende strategie zijn. Wachten. De tijd nemen. Geduld hebben.

In het taoïsme is deze houding van doen door niet-doen bekend als wu-wei: handelen door niet-handelen. De letterlijke betekenis luidt: 'niet-handelen tegen de aard der dingen in.' De oorsprong van wu-wei ligt in de observatie hoe de dingen in de natuur werken: gras groeit, een vogel vliegt, zomaar zonder ogenschijnlijke moeite of inspanning. In de natuur beweegt alles met een bepaalde energie in een bepaalde richting. Als vanzelf.

Het taoïsme gaat ervan uit dat wat we doen vaak de natuurlijke orde verstoort. We zitten vast in ons denken.

Niets-doen is echter iets anders dan niets doen. Niet-doen is een bewuste keus vooralsnog niets te doen. Te wachten. Dat vereist juist een staat van alertheid. Met vaak verbluffend resultaat.

Als ik werkelijk weet hoe het is om in de grote Dao te leven,
dan vrees ik boven alles het druk bezig zijn.

Als je druk bent, wordt je in beslag genomen en ben je je minder bewust van jezelf.
Als je niet druk bezig bent is er tijd en ruimte om naar jezelf te kijken, om een weg te zoeken uit je mentale gevangenis.

'Mensen die bezig zijn zaken af te handelen, falen vaak wanneer zij op het punt staan succes te hebben. Als men tegen het einde even zorgvuldig blijft als men was in het begin, kan men niet falen.'